Cây lạc tiên mọc hoang khắp nơi, chủ yếu ở vùng đồi núi, ven rừng. Cây ra hoa vào tháng 4 5, có quả vào tháng 5 đến 7. Quả chín ăn được. Ngọn non có thể làm rau ăn. Toàn cây được dùng làm thuốc, dùng tươi hoặc sấy khô.

a)Cây , quả lạc tiên có tác dụng chữa mất ngủ

Lạc tiên còn nhiều tên gọi như: lồng đèn, hồng tiên, mắc mác, long châu quả.v.v… Cây thuộc loại dây leo, thân mềm có nhiều lông. Lá hình tim, chia 5 thùy, mép thùy có răng nhỏ , lượn sóng, gốc hình tim, có lông mịn, cuống dài. Hoa , tua cuốn mọc ở kẽ lá, đầu tua cuốn hình lò xo. Hoa lưỡng tính, năm cánh, trắng hay tím nhạt. Quả mọng, hình trứng, khi chín có màu vàng, trong rỗng nhiều hạt.

Theo nghiên cứu, các hoạt chất trong cây lạc tiên có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương, giúp trấn tĩnh, chống hồi hộp, lo âu, mất ngủ. Theo y học cổ truyền, lạc tiên có vị ngọt , đắng, tính mát, có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, an thần, chữa mất ngủ, viêm da, mẩn ngứa.v.v… Thường dùng dưới dạng rau ăn, thuốc sắc hoặc cao lỏng. Nhân dân vẫn hay lấy ngọn non luộc ăn vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ vài giờ.

b) 1 số bài thuốc chữa mất ngủ từ lạc tiên

Chữa mất ngủ kinh niên, tim hồi hộp: Dùng 15 gam lạc tiên khô sắc nước uống thay trà hàng ngày, hoặc có thể kết hợp với các vị thuốc khác như sau: Lạc tiên 50 gam, lá vông 30 gam, lá dâu tằm 10 gam, tâm sen 2 gam, đường 90 gam, sắc uống ngày 1 thang. Dùng 7 đến 10 ngày.

Suy nhược thần kinh, mất ngủ: Dùng cao lỏng lạc tiên, cách chế như sau: Cây lạc tiên 50 gam, lá vông 30 gam, lá dâu tằm 10 gam, liên tâm 2,2g, đường 90 gam, nước vừa đủ 100ml, axít benzonic để bảo quản , cồn vừa đủ để hòa tan axít benzonic. Ngày dùng 2 đến 4 thìa cà phê. Uống trước khi đi ngủ. Ngoài ra có thể lấy ngọn non cây lạc tiên luộc hoặc nấu canh ăn vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ vài giờ.

An thần, dịu thần kinh, giúp ngủ ngon: Lạc tiên 20 gam, lá vông nem 2 gam, cam thảo 6 gam, xương bồ 6 gam, táo nhân sao 10 gam, hạt sen 12 gam, lá tre 10, lá dâu 10 gam. Đổ 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 thang. Dùng 7 đến 10 ngày.

Người cao tuổi khó ngủ, đau mỏi người: Cây lạc tiên cả rễ, dây lá, quả non 500 gam, hoa thiên lý 300 gam, lá mướp đắng non 100 gam. Tất cả sao khử thổ, tán nhuyễn dạng bột, cho thêm 50 gam đậu xanh để cả vỏ, rang chín, cũng tán nhuyễn. Mỗi ngày pha 3 thìa cà phê vào 100ml nước sôi để nguội, uống thay trà hàng ngày.

Ngoài ra, trong nhân dân thường dùng lá lạc tiên để chữa mẩn ngứa rất tốt. Cách dùng: Dây lá lạc tiên nấu nước tắm rửa hàng ngày đến khi khỏi.